ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΘΕΜΑΤΑ 3

Χαρακτήρας

• Άμα το ‘χει η κούτρα σου να κατεβάζει ψείρες…

• Ο λύκος κι αν εγέρασε κι άσπρισε το μαλλί του, ούτε τη γνώμη άλλαξε ούτε την κεφαλή του.

• Το ήμερο τ’ αρνί βυζαίνει από δυο μανάδες και το άγριο δε βυζαίνει ούτε απ’ τη μάνα του.

Αυτογνωσία

• Η μαϊμού είδε τον κώλο της και τρόμαξε.

• Καθενός η πορδή, μόσχος του μυρίζει.

• Η καμήλα δε βλέπει την καμπούρα της.

Όνομα

• Όχι Γιάννης, Γιαννάκης

• Άλλος έχει τ’ όνομα κι άλλος τη χάρη.

• Σπίτι χωρίς Γιάννη, προκοπή δεν κάνει.

• Ακόμα δεν τον είδαμε και Γιάννη τον εβγάλαμε.

Καταγωγή

• Από αγκάθι βγαίνει ρόδο κι από ρόδο βγαίνει αγκάθι.

• Η αλεπού και το παιδί της, ένα τομάρι έχουνε.

• Κατά μάνα κατά κύρη, κατά γιος και θυγατέρα.

• Από κει που πήδησε η κατσίκα θα περάσει και το κατσικάκι.

• Παπά παιδί, διαόλου εγγόνι.

• Σόι πάει το βασίλειο.

• Το σόι σώζεται.

• Όποιος γεννηθεί στη φυλακή, την φυλακή θυμάται.

• Το αίμα νερό δεν γίνεται και άμα γενεί, δεν πίνεται.

• Η αλεπού εκατό χρονών, τ’ αλεπουδάκια εκατόν δέκα.

• Το μήλο κάτω απ’ τη μηλιά θα πέσει.

• Οι κάμποι τρέφουν άλογα και τα βουνά λεβέντες.

• Βρήκε ο γύφτος τη γενιά του κι αναγάλλιασε η καρδιά του.

• Μη μου πολυψηλώνεσαι γιατί ψηλός δεν είσαι, και το χωριό σου είναι κοντά, και ξέρω τίνος είσαι.

Γέλιο & Χαμόγελο

• Γέλασε και το παρδαλό κατσίκι.

• Άμα ξαναγίνω νύφη, ξέρω να χαμογελώ.

• Γελάει καλύτερα όποιος γελάει τελευταίος.

• Δυο γελάν, κάτι ξέρουν. Ένας γελάει, τρελός είναι.

• Ας πηδάμε κι ας γελάμε για να λεν πως δεν πεινάμε.

Εξωτερική Εμφάνιση

• Τα ράσα δεν κάνουν τον παπά.

• Από ‘ξω κούκλα κι από μέσα πανούκλα.

• Άσχημο παιδί στην κούνια, όμορφο στη ρούγα.

• Μπρος τα κάλλη τι είναι ο πόνος.

• Τα πάχη μου, τα κάλλη μου.

• Μαγκιά, κλανιά και κώλος φινιστρίνι.

• Τα μάτια είναι ο καθρέφτης της ψυχής.

• Κοντή γυναίκα πέρδικα, ψηλή καρακαηδόνα.

• Άλλαξε ο Μανωλιός, έβαλε τα ρούχα του αλλιώς.

• Φυλάξου από άνθρωπο σπανό και μαλλιαρή γυναίκα.

• Η αρρώστια και η αρχοντιά φαίνονται από μακριά.

Υγεία

• Ένα μήλο την ημέρα το γιατρό τον κάνει πέρα.

• Οι τριφτάδες κι ο χυλός, ώσπου να σηκωθείς ορθός.

• Πότε ο Γιάννης δεν μπορεί, πότε ο κώλος τον πονεί.

• Όποιος λέει τον πόνο του, βρίσκει τη γιατρειά του.

• Ο άρρωστος θέλει γιατρό κι ο πεθαμένος κλάμα.

• Κώλος κλαμένος, γιατρός χεσμένος.

Τύχη & Πεπρωμένο

• Ρόδα είναι και γυρίζει.

• Οι πουτάνες κι οι τρελές έχουν τις τύχες τις καλές.

• Η τύχη βοηθάει τον τολμηρό

• Να ‘χα πουτάνας ριζικό και ακαμάτρας μοίρα.

• Πουτάνας τύχη δεν χάνεται.

• Αγάπαγε η Μάρω το χορό βρήκε και άντρα χορευτή.

• Αυτός κοιμάται κι η τύχη του δουλεύει.

• Ο άνθρωπος ό,τι μπορεί κι ο Θεός ό,τι θέλει.

• Όποιου του μέλλει να πνιγεί, δεν πάει από κρεμάλα.

• Ο Θεός άλλους έπλασε και άλλους έκλασε.

• Όποιος έχει τύχη, γεννάνε και τα κοκόρια του.

• Γυναίκα και καρπούζι η τύχη τα διαλέγει.

• Που γραψ’ ο Θεός ξεβράκωτο, ποτέ βρακί δε βάζει

• Όσα φέρνει η ώρα, δεν τα φέρνει ο χρόνος όλος.

• Άλλος μαυρομάτα και άλλος τσιμπλομάτα.

• Όταν η τύχη σε βοηθά, μην την πισωκωλιάζεις.

• Του φτωχού τ’ αρνί κριάρι δε γίνεται.

• Αν έχεις τύχη διάβαινε και ριζικό περπάτει

  [κι αν είσαι κακορίζικος, κάτσε, μην τυραννιέσαι]

Απρόοπτα

• Αλλού τ’ όνειρο κι αλλού το θάμα.

• Αλλού τα κακαρίσματα κι αλλού γεννάν’ οι κότες.

• Σηκώθηκαν τα πόδια να χτυπήσουν το κεφάλι.

• Είδα κι είδα, γύφτο παπά δεν είδα.

• Βουνό με βουνό δεν σμίγει.

• Κατά φωνή και γάιδαρος.

• Μέγας είσαι, Κύριε, και θαυμαστά τα έργα σου!

Απογοήτευση

• Ζήσε μαύρε μου να φας τριφύλλι.

• Κάθε ημέρα δεν είναι τ’ Αϊ-Γιαννιού.

• Από το γάμο έρχομαι και μα την πείνα που ‘χω.

• Πώς πάν’ αράπη τα παιδιά σου; Όσο πάνε και μαυρίζουνε.

• Στολίστει η νύφη κι απόμεινε.

• Τι έχεις Γιάννη; Τι είχα πάντα.

• Χέσε μέσα Πολυχρόνη που δε γίναμε ευζώνοι.

• Χέσε ψηλά κι αγνάντευε.

• Πολύ κο-κο και κανένα αβγό

• Μούντζω κατά του Κουρουνιού, σπάσανε οι μπογάνες.

• Παρηγοριά στον άρρωστο ώσπου να βγει η ψυχή του.

Θλίψη & Πόνος

• Το πολύ ταμάχι τρώει το στομάχι.

• Αυτός που ‘χασε το χοίρο του, όλο μουγκριές ακούει.

• Στον άρρωστο το γιατρικό, στον πονεμένο ο λόγος.

• Μια στενοχώρια που μοιράζεται είναι μισή στενοχώρια.

• Μοιρασμένη χαρά, διπλή χαρά. Μοιρασμένος πόνος, μισός πόνος.

Απόγνωση

• Αλί απ’ τον Αλή που ‘χασε τ’ άλογο και πιλαλεί.

• Έρμα μαντριά γιομάτα λύκους.

• Ο πνιγμένος απ’ τα μαλλιά του πιάνεται.

• Χωρίς κουπιά και άρμενα, Αϊ-Νικόλα βόηθα.

Φόβος

• Σαν τη γίδα το ψαλίδι.

• Ο φόβος φυλάει τα έρμα.

• Καθαρός ουρανός αστραπές δε φοβάται.

• Τρέμει σαν το σκύλο κάτω απ’ το ρέχτι.

• Αν φοβόταν ο λύκος τη βροχή, θα φόραγε καπότα.

• Όπου πεθαίνουνε πολλοί, θάνατο δε φοβάσαι.

• Φοβάται ο Γιάννης το θεριό, και το θεριό το Γιάννη.

• Πώς πάνε οι στραβοί στον Άδη; ένας κοντά στον άλλονε.

• Άμα δεις λαγόν εμπρός σου, τρεις φορές καν’ το σταυρό σου.

• Το γουρούνι το κράζουν για μαχτό και κείνο πάει για σκατό.

Ντροπή

• Μισή ντροπή δική μου - μισή ντροπή δική του.

• Η δουλειά δεν είν’ ντροπή και ντροπή είν’ η τεμπελιά.

• Έβγα έξω και πομπέψου κι έμπα μέσα και πορέψου.

• Έμαθα γδυτός και ντρέπομαι ντυμένος.

• Τον ξεδιάντροπο φτύνανε κι έλεγε ψιχαλίζει.

• Η ντροπίτσα τρώει πετρίτσα.

• Ντράπου η κόρη, βρέθει γκαστρωμένη.

Αξιολόγηση

• Χώρια τα στέρφα από τα γαλάρια.

• Άλλος έχει τ’ όνομα κι άλλος τη χάρη.

• Θα πηδήξω τάτα, θα σε δω παιδάκι μου.

• Του γεωργού η δουλειά στ’ αλώνι φαίνεται.

• Ο κακός γείτονας κάνει τον καλό νοικοκύρη.

• Άγιος που δε θαυματουργεί, μηδέ δοξολογιέται.

• Δείξε μου τον φίλο σου, να σου πω ποιος είσαι.

• Όσο βαραίνει ένας άνθρωπος, δε βαραίνει ο κόσμος όλος.

Αξία & Ικανότητα

• Ο καλός ο μύλος όλα τ’ αλέθει.

• Άλλα τα μάτια του λαγού κι άλλα της κουκουβάγιας.

• Βασιλικός κι αν μαραθεί, τη μυρωδιά την έχει.

• Της καλής προβατίνας της κρεμάνε το τροκάνι.

• Ο καλός ο καπετάνιος στη φουρτούνα φαίνεται.

• Ο καλός ο γεωργός κάνει το καλό χωράφι.

• Η τέχνη και η πονηριά τη νικά την αντρειά.

• Το δέντρο που ‘χει τον καρπό, όλο πετροβολιέται.

• Μάστορης είναι και της κατσίκας ο κώλος, [που κάνει κομπολόι την κοπριά ].

• Μη με κοιτάς στο γύρισμα, γυρίζω παλικάρι. Να με κοιτάς στο λιόκρισμα που σπάω το λιθάρι.

Θέληση

• Ο επιμένων νικά.

• Όλα γίνονται. Μόνο του σπανού τα γένια δεν φυτρώνουν.

Καλοσύνη

• Κάμε το καλό και ρίξ’ το στο γιαλό.

• Ο καλός καλό δεν έχει.

• Χίλιοι καλοί χωράνε.

• Αφού έκαμες την εκκλησιά, κάμε και τ’ άγιο βήμα.

Υπευθυνότητα

• Όποιος έχει αμπέλι, ας βρει δραγάτη.

• Εγώ βαφτίζω και μυρώνω, άρα ζήσει άρα δε ζήσει.

• Άλλος σ΄ έχεσε κι εγώ θα σε σφουγγίσω;

• Ανύπαντρος σαν παντρευτεί δεν πρέπει να χορεύει, μόνο σακί στον ώμο του κριθάρι να μαζεύει.

Ευγνωμοσύνη

• Όταν σου χαρίζουν ένα γάιδαρο, μην τον κοιτάς στα δόντια.

• Πίνει η κότα το νερό, μα κοιτάει και το Θεό.

• Η χάρη θέλει αντίχαρη και πάλι χάρη είναι.

Προνοητικότητα

• Των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν.

• Φύλαγε τα ρούχα σου να έχεις τα μισά.

• Έχουσιν γνώσιν οι φύλακες.

• Μήτε στη μέση χωραφιού, μήτε στην άκρη τραπεζιού

• Μην φυτρώνεις εκεί που δεν σε σπέρνουν.

• Κεραμίδια που δε στάζουνε, μη τα σκαλίζεις.

• Του άγιου άναβε ένα κερί και του διαβόλου δέκα.

• Αλάργα από πλώρη καραβιού και μουλαριού το κώλο.

• Την υπογραφή σου και το κάτω το κεφάλι σου να προσέχεις που τα βάζεις.

Υπομονή

• Αγάλι-αγάλι γίνεται η αγουρίδα μέλι.

• Το καλό πράγμα αργεί να γίνει.

• Φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακούλι.

• Σταλαματιά, σταλαματιά, γεμίζει η στάμνα η πλατιά.

• Σταλαματιά, σταλαματιά, τρώγεται η πέτρα η πλατιά.

Αδράνεια & Τεμπελιά

• Πέσε πίτα να σε φάω.

• Κάλλιο ένα καλό χουζούρι παρά της δουλειάς το νταβαντούρι.

• Άδουλος, δουλειά δεν έχει, το βρακί του λύν’ και δένει.

• Γλυκός ο ύπνος το πρωί, γδυτός ο κώλος τη Λαμπρή.

• Η αλεπού είχ’ εργατιά και κείνη ακριδολόγαγε.

• Με το στόμα μπάρα-μπάρα, με τα χέρια κουλαμάρα.

• Με το νου πλουταίν’ η κόρη, με τον ύπνο η ακαμάτρα.

• Ο τεμπέλης κι ο φαγάς ή χωροφύλακας ή παπάς.

• Ο ύπνος θρέφει μάγουλα και ξεγυμνώνει κώλους.

• Ο ύπνος θρέφει τα μωρά κι ο ήλιος τα μοσχάρια.

• Άξιος είναι στο φαΐ και γρήγορος στον ύπνο.

• Δουλειά δεν είχε ο διάολος κι έδερνε τα παιδιά του.

Αμαρτίες

• Θέλω ν’ αγιάσω κι ο διάβολος δεν μ’ αφήνει.

• Παλιά αμαρτία, καινούργια ντροπή.

• Αμαρτία εξομολογουμένη ουκ έστι αμαρτία.

• Αν αρτυθείς να είν’ αρνί, αν κλέψεις ναν’ χρυσάφι κι αν αγαπήσεις και καμιά, να τη ζηλεύει η γειτονιά.

Ματαιοδοξία

• Χόρτασ’ η ψείρα και βγήκε στον γιακά.

• Έκανε η μύγα κώλο κι έχεσε τον κόσμο όλο.

• Έμαθε να βελονιάζει και γαμεί το μάστορή του.

• Περήφανος καλόγερος, άδεια τα σακούλια του.

• Το μυρμήγκι, σαν είναι να χαθεί, βγάζει φτερά.

• Έλα παππού να σου δείξω τ’ αμπελοχώραφά σου.

• Άλλη καμιά δε γέννησε, μόνο η Μαρία το Γιάννη.

• Όποιος ψηλώνεται, πέφτει και σκοτώνεται.

• Και το πουλί ψηλά πετάει, μα στη γη θα βρει να φάει.

• Όσο είσαι, Γιάννη, φαίνου και λιγάκι παρακάτω.

• Άβρακος έβαλε βρακί, σε κάθε πόρτα το έδειχνε.

• Άμαθος βρακί εφόρει, κάθε πάτημα το θώρει.

• Για δέστε με, γειτόνισσες, πλεμόνια τηγανίζω.

• Ας με λενε Βοϊβοντίνα, κι ας ψοφώ απ’ την πείνα.

• Τι του λείπει του ψωριάρη, φούντα με μαργαριτάρι.

Βλακεία

• Όποιος δεν έχει μυαλό, έχει πόδια.

• Άσκοπος ο νους, διπλός ο κόπος.

• Σαράντα πέντε Γιάννηδες ενός κοκόρου γνώση.

• Δεν μπορεί να μοιράσει δυο γαϊδουριών άχυρα.

• Να ‘χαν οι κουρούνες γνώση, να μας δάνειζαν καμπόση.

• Τα μυαλά σου και μια λίρα και του μπογιατζή ο κόπανος.

Αναποτελεσματικότητα

• Θύμωσε ο Αγάς κι έκοψε τ’ αρχ... του.

• Έκανε τ’ άχυρα κομμάτια.

• Όποιος πάει ανάγυρα, πάει σπίτι του.

• Όπου λαλούν πολλοί κοκόροι, αργεί να ξημερώσει.

• Στραβός στραβόν οδήγαγε κι ηύραν κι οι δυο το βράχο.

• Της νύχτας τη δουλειά τη βλέπει η μέρα και γελά.

• Τυφλός τυφλό οδήγαγε κι οι δυο στο λάκκο πέσαν.

• Δεμένο σκυλί, πρόβατα δε φυλάει.

• Φάγαμε το βόδι κι αφήσαμε την ουρά του.

• Ή στραβός είν’ ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε.

• Τον κώλο βάζει ο μάγειρας, σκατά θα μαγειρέψει

• Ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη.

• Έκαψ’ την καλύβα του να μη τον τρων’ οι ψύλλοι.

• Πάρε την κάργια οδηγό, να φας σκατό με το κιλό.

• Κίνησε ο Οβριός για το παζάρι κι έτυχε να ‘ναι Σάββατο.

• Με τις πορδές δε βάφονται αβγά.

• Χρυσάφι πιάνει, χώμα γίνεται.

• Με κουβαλητό νερό ο μύλος δε γυρίζει.

• Κι εγώ κακό χερόβολο και συ κακό δεμάτι.

• Σαράντα χρόνια μάστορας και μάστορα γυρεύω.

• Κουτσός στον κάμπο έτρεχε να πιάσει καβαλάρη.

• Από της μυλωνούς τον κώλο ορθογραφία γυρεύεις.

• Αν βάζεις τον κώλο σου να σου κάνει δουλειά, σκατά δουλειά θα κάνει.

• Τι έχουν τα έρμα και ψοφάνε; Με ήλιο τα μπάζουμε, με ήλιο τα βγάζουμε.

Πλεονεξία

• Όποιος θέλει τα πολλά, χάνει και τα λίγα.

• Κλαίν’ οι χήρες, κλαίν’ κι οι παντρεμένες.

• Γλυκάθηκε η γριά στο μέλι, θα φάει και το κουβέλι.

• Καλόμαθε η γριά στα σύκα και εμπαινόβγαινε κι εζήτα

• Του παπά η κοιλιά είν’ αμπάρι, θέλει να φάει και να πάρει.

• Αντί να τρίζει η άμαξα, τρίζει ο αμαξηλάτης.

• Και την πίτα σωστή και το σκύλο χορτάτο.

• Και γαλάτα και μαλάτα και θηλυκά τ’ αρνιά.

Απάθεια

• Χέστηκε η φοράδα στ’ αλώνι.

• Χέστηκε η Φατμέ στο Γενί τζαμί.

• Ο βρεγμένος τη βροχή δεν τη φοβάται.

• Σιγά μη στάξει η ουρά του γαϊδάρου.

• Τον ξεδιάντροπο φτύνανε κι έλεγε ψιχαλίζει.

• Έπεσε η ζάχαρη στο μέλι και κάτι τρέχει.

• Ας γυρίζει ο μύλος, κι ας τρώει ο χοίρος.

• Δε φοβάται ο παστουρμάς τ’ αλάτι.

• Άνεμος που δεν μποδίζει, άφησέ τον κι ας βουίζει.

• Εκατό ξυλιές στον ξένο κώλο λίγες είναι.

• Χέστηκε ο Πολύδωρος που ‘ναι στα πόδια γρήγορος.

• Μακριά απ’ τον κώλο μου, κι ας είναι δέκα μέτρα.

• Σιγά μη χάσει η Βενετιά βελόνι.

• Από πίτα που δεν τρως, τι σε νοιάζει κι αν καεί.

• Καθαρός ουρανός αστραπές δε φοβάται.

• Ψωμί μη λείψει σπίτι μας και φούρνος να μη καπνίσει.

Τρέλα

• Η τρέλα δεν πάει στα βουνά.

• Τρελός παπάς σε βάφτισε

• Τρελός ράφτης, μακριά κλωστή.

• Από μικρό κι από τρελό μαθαίνεις την αλήθεια.

Κακία

• Κακό χωριό τα λίγα σπίτια.

• Κακό σκυλί ψόφο δεν έχει.

• Το γινάτι βγάζει μάτι.

• Στο καλάθι δεν χωρεί, στο κοφίνι περισσεύει.

• Του κακού, κακό μην κάνεις, το δικό του τόνε φτάνει.

• Ο κακός χρόνος περνάει, ο κακός γείτονας δεν περνάει.

Φθόνος

• Το μάτι σπάει την πέτρα.

• Να ‘ταν η ζήλια ψώρα, θα ξυνόταν όλη η χώρα.

• Μία αλεπού κοψονούρα, όλες τις θέλει κοψονούρες.

• Ν’ άκουγε ο Θεός τον κόρακα, όλοι οι γάιδαροι θα ψοφούσαν.

• Μητ’ ο σκύλος τρώει τ’ άχυρο μήτε τον γάιδαρο αφήνει.

• Άσπρο κώλο που ‘χει η νύφη, να ‘χαμε και μεις οι γύφτοι.

Μικροπρέπεια

• Δώσε θάρρος στο χωριάτη, να σ’ ανέβει στο κρεβάτι.

• Πάρ’ τον στο γάμο σου να σου πει και του χρόνου.

• Το γύφτο κάναν βασιλιά κι αυτός γύρευε ρείκια.

• Αν φτύσεις πάνω, φτύνεις τα μούτρα σου κι αν φτύσεις κάτω φτύνεις τα γένεια σου.

Υποκρισία

• Να σε χέσω Γιάννη, να σ’ αλείψω μέλι να γιάνει.

• Γάτος γαμάει και γάτος σκούζει.

• Ο πρωτομυριστής και πρωτοκλαστής.

• Στην γειτονιά τριαντάφυλλο και μες στο σπίτι αγκάθι.

• Φωνάζει ο κλέφτης για να φοβηθεί ο νοικοκύρης.

• Αντί να βογκάει ο γάιδαρος βογκάει ο καβαλάρης.

• Δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις.

• Ο κουφός και ο κλανιάρης πάνε δίπλα στα νταούλια.

• Κλαίει η αλεπού που πήρε ο αετός την κλώσσα.

• Ας πηδάμε κι ας γελάμε για να λεν πως δεν πεινάμε.

• Θέλω ν’ αγιάσω κι ο διάβολος δεν μ’ αφήνει.

Εγκαρτέρηση

• Κάθε εμπόδιο για καλό.

• Μαθημένα τα βουνά απ’ τα χιόνια.

• Και τα καλά δεχούμενα, και τα κακά.

• Όσα βρέχει ο Θεός, τόσα καταπίνει η γη.

• Λαγόν εσφάζαν κι έκλανε, καλά που δεν έχεζε.

• Χαρά σ’ εκείνο το κακό, που θα ‘ρθει μοναχό του.

• Μαθημένο είν’ τ’ αρνί , να του παίρνουν το μαλλί.

Απαξίωση

• Παπάς εγίνεις Κώστα; Το ‘φερ’ η κατάρα.

• Το ‘να παιδί καλό παιδί και τ’ άλλο γαμώ τη μάνα του.

• Ο άδειος ο τενεκές κάνει το μεγαλύτερο θόρυβο.

• Και κόκκορος εν λαχάνοις, και Σαούλ εν προφήταις.

• Κολιός και κολιός από ένα βαρέλι.

• Κουτσοί, στραβοί στον Άγιο Παντελεήμονα.

• Απ’ όπου κι αν τον πιάσεις λερώνεσαι.

• Βροντάν όλα τα σίδερα, βροντά κι η σακοράφα.

• Σαν δεν ξέρεις να υφάνεις, τα μασούρια τι τα βάνεις.

• Μιλάν’ όλοι, μιλάνε κι οι κώλοι.

• Είδε η ψείρα αλώνι, περπατεί και καμαρώνει.

• Εβγήκε και το τζίτζιφο και παριστάν’ το φρούτο.

• Όποιος είν’ έξω απ’ το χορό, πολλά τραγούδια ξέρει.

• Ο τεμπέλης κι ο φαγάς ή χωροφύλακας ή παπάς.

• Άξιος είναι στο φαΐ και γρήγορος στον ύπνο.

• Πλεύουν τα μήλα στο νερό, πλεύουν και οι καβαλίνες.

• Αμ’ πότε σε ξεβράκωσα και δεν ήσουνα χεσμένος;

• Καλώς τον άγιο του Θεού, τον παξιμαδοκλέφτη.

• Από κακή κολοκυθιά, ούτε κολοκυθόσπορο.

• Αυγό να πάρεις απ' αυτόν, δεν έχει κρόκο μέσα.

• Η κουρούνα όπου κι αν πάει, τον κώλο της μαζί της τον κουβαλάει.

Απειλή

• Κι ο Άγιος φοβέρα θέλει.

• Το σιγανό ποτάμι να φοβάσαι.

• Το ποτάμι κοιμάται, ο οχτρός δεν κοιμάται.

• Θα φάει η μύγα σίδερο και το κουνούπι ατσάλι.

• Πίσω έχει η αχλάδα την ουρά.

• Βαστάτε Τούρκοι τ’ άρματα.

• Καλομελέτα κι έρχεται.

• Ο διάβολος έχει πολλά ποδάρια.

• Έβαλαν το λύκο να φυλάει τα πρόβατα.

• Σαν σ’ αρέσει μπαρμπα-Λάμπρο, ξαναπέρνα από την Άνδρο.

• Φυλάξου από άνθρωπο σπανό και μαλλιαρή γυναίκα.

• Όταν ακούς την αρκούδα στου γείτονα την αυλή, καρτέρα τη και στη δική σου.

Καχυποψία

• Ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός.

• Τι γυρεύει η αλεπού στο παζάρι;

• Μασάει η κατσίκα ταραμά;

• Όρκος του ρωμιού, πόρδος του γουρνιού.

• Τούρκο φίλευε και κώλο φύλαγε.

• Όπου ακούς πολλά κεράσια, κράτα και μικρό καλάθι.

Ανάγκη

• Όποιος μπαίνει στο χορό, χορεύει.

• Ο καλός φίλος στην ανάγκη φαίνεται.

• Ο πλάτανος θέλει νερό κι η λεύκα θέλει αέρα.

• Διψάει η αυλή του για νερό κι αυτός αλλού ποτίζει.

Επιθυμίες

• Περί ορέξεως κολοκυθόπιτα.

• Η γριά το μεσοχείμωνο θυμήθηκε πεπόνι.

• Το φαΐ και το χέσιμο ώσπου ν’ αρχίσουν θέλει.

• Αυτός που δε ζητά πολλά τα έχει όλα τα καλά.

• Καλομελέτα κι έρχεται.

• Ποιος στραβός δε θέλει το φως του.

• Θέλω την κι ας είναι χήρα και φτωχή και κακομοίρα.

• Άλλος θέλει τον παπά, άλλος την παπαδιά κι άλλος την παπαδοπούλα.

Εναλλακτικές λύσεις

• Ή παπάς παπάς ή ζευγάς ζευγάς.

• Το μοναστήρι να ‘ναι καλά, και από καλογήρους…

• Έχει κι αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια.

• Ή θα βρέξει ή θα χιονίσει ή καλό καιρό θα κάνει.

• Το καλό το παλικάρι ξέρει κι άλλο μονοπάτι.

• Κάλλιο χήρα κακομοίρα, παρά κακοπαντρεμένη.

• Μάθε τέχνη κι άσ’ τηνε κι άμα πεινάσεις πιάσ’ τηνε.

• Θέλεις θέρισε και δέσε, θέλεις δέσε και κουβάλα.

• Όπου έχει δυο αγαπητικιές χαρά έχει μεγάλη, γιατί όταν μαλώνει με τη μια κινάει και πάει στην άλλη.

Σιγουριά

• Όποιος καεί με το χυλό, φυσάει και το γιαούρτι.

• Μην αγοράζεις γουρούνι στο σακί.

• Κάλλιο γαϊδουρόδενε παρά γαϊδουρογύρευε.

• Κάλλιο ένα και στο χέρι, παρά χίλια και καρτέρει.

• Πολλές φορές πάει η στάμνα στη βρύση, μα μια φορά θα σπάσει.

• Τούρκο φίλευε και κώλο φύλαγε.

• Χαρτιά γραμμένα, στόματα βουλωμένα.

• Στο τέλος ξυρίζουν το γαμπρό.

• Πούλαγε ακριβά και ζύγιαζε σωστά.

• Τι δε σε νοιάζει μη ρωτάς, ποτέ κακό δεν έχεις.

• Μη δεις ψηλό και φοβηθείς, κοντό κι αναθαρρέψεις.

• Όποιο πρόβατο φεύγει απ’ το μαντρί το τρώει ο λύκος.

• Όπου βλέπεις μάσα κάτσε κι όπου βλέπεις ξύλο τρέχα.

• Κάνεις το χωριάτη φίλο; Κράτα και κομμάτι ξύλο.

• Μήτε στο διάβολο κερί, μήτε στον Τούρκο κώλο.

• Πάω αργά γιατί βιάζομαι.

• Μήτε το διάολο να δεις, μήτε το σταυρό σου να κάνεις.

• Αν δε λαλήσουν τα όργανα, κι αν δε σφαχτεί ο τράγος, απίστευτο μου φαίνεται να ‘ναι δικός μου ο γάμος.

Υποσχέσεις

• Αλαργινός ο κήπος, δωριανά τα λάχανα.

• Ψάρια στο γιαλό, τόσο τα πουλώ.

• Μην τάξεις σ’ άγιο κερί και σε παιδί κουλούρι.

• Τα βόδια τα δένουν απ’ τα κέρατα, τον άνθρωπο απ’ το λόγο του.

• Όπου ακούς πολλά κεράσια, κράτα και μικρό καλάθι.

• Του γιου σου τάξε ψέματα και του γαμπρού σου αλήθεια.

• Αλλιώς μας τα ‘λεγες παπά, πριν σε χειροτονήσουν.

Εμμονές

• Το γινάτι βγάζει μάτι.

• Ένα το ‘χει η Μαριορή, το στεγνώνει το φορεί.

• Όλα τα πουλιά πάν’ κι έρχονται κι ο σπουργίτης αναμένει.

• Το λύκο τον κουρεύανε, πούθε παν’ τα πρόβατα.

• Τα ίδια Παντελάκη μου, τα ίδια Παντελή μου.

• Κάθε πρώτη του μηνός, για δεσπότης, για φανός.

• Άμα το ‘χει η κούτρα σου να κατεβάζει ψείρες…

• Η γριά το μισοχείμωνο ξυλάγγουρο γυρεύει.

• Γριάς το μεσοχείμωνο αγγούρι της θυμήθη.

• Το γουδί το γουδοχέρι [και έναν κόπανο στο χέρι].

• Όλοι κλαίν’ τον πόνο τους κι ο μυλωνάς τ’ αυλάκι.

• Οι βιολητζήδες άλλαξαν, μα ο χαβάς έμεινε ο ίδιος.

• Ο λύκος κι αν εγέρασε κι άσπρισε το μαλλί του, ούτε τη γνώμη άλλαξε ούτε την κεφαλή του.

Ματαιοπονία

• Τον αράπη κι αν τον πλένεις, το σαπούνι σου χαλάς.

• Άρμεγε λαγούς και κούρευε χελώνες.

• Στραβός βελόνι εγύρευε μέσα στην αχυρώνα.

• Στου κουφού την πόρτα, όσο θέλεις βρόντα.

• Άδουλος, δουλειά δεν έχει, το βρακί του λύν’ και δένει.

• Δεν κάνει ούτε στο σακί ούτε στο σακούλι.

• Όποιος φτύνει κατά πάνω, φτύνει τα μούτρα του.

• Ράβε-ξήλωνε, δουλειά να μη σου λείπει.

Κατάντια

• Αφεντικά και δούλοι, το ίδιο γενήκαμε ούλοι.

• Οι μούτσοι που πηδάγαμε γίναν καπεταναίοι.

• Μάθαν πως γαμιόμαστε, πλακώσανε κι οι γύφτοι.

• Έρμα μαντριά γιομάτα λύκους.

• Εκεί που κρεμούσαν οι κλέφτες τ’ άρματα, κρεμούν οι γύφτοι τα νταούλια.

• Τ’ αγγειά γινήκαν θυμιατά και τα σκατά λιβάνι. Οι βλάχοι γίναν δήμαρχοι κι οι γύφτοι καπετάνιοι.

Φτώχεια

• Όπου φτωχός κι η μοίρα του.

• Η φτώχεια φέρνει γκρίνια.

• Αργεί ο Θεός και σκάει ο φτωχός.

• Τι είναι ο κάβουρας, τι είναι το ζουμί του.

• Τον φτωχό και το χωριάτη ξένη έγνοια το γερνάει.

• Του φτωχού το εύρημα, ή καρφί ή πέταλο.

• Εμ φτωχό τ’ αρνί, εμ πλατειά η ουρά

• Ψωμί δεν έχουμε, τυρί ζητάμε.

• Η φτώχεια θέλει καλοπέραση.

• Εδώ ψωμί δεν έχουμε, ραπανάκια για την όρεξη.

• Κώλοι υπάρχουν, λεφτά δεν υπάρχουν.

• Βρακί δεν έχει ο κώλος μας, γαρίφαλο στ’ αυτί μας.

• Θα γυρίσει ο τροχός, θα χορτάσει κι ο φτωχός.

• Έκανε το σκατό του παξιμάδι.

• Του φτωχού τ’ αρνί κριάρι δε γίνεται.

• Του φτωχού η κοιλία όταν γομούτε η ψωλίατ’ σκούτε.

• Που γραψ’ ο Θεός ξεβράκωτο, ποτέ βρακί δε βάζει

• Αγάλι - αγάλι τούμπανα, τι ‘ναι φτωχός ο γάμος.

• Θέλεις το φτωχό να σκάσει; Πες του λίρες να σ' αλλάξει.

• Έχει ο σάκος άλευρα; Χριστός Ανέστη. Δεν έχει; θάνατον πατήσας.

Πείνα

• Νηστικό αρκούδι δε χορεύει.

• Ο νηστικός καρβέλια ονειρεύεται.

• Ο πεινασμένος γάιδαρος, ξυλιές δε λογαριάζει.

• Η πείνα κάστρα πολεμά και κάστρα παραδίνει.

• Από το γάμο έρχομαι και μα την πείνα που ‘χω.

• Νηστεύει ο δούλος του Θεού, γιατί δεν έχει να φάει.

• Ο πονεμένος αποκοιμήθηκε, ο νηστικός όχι.

• Ο χορτάτος τον πεινασμένο δεν τον πιστεύει.

• Εμείς ψωμί δεν έχουμε κι η γάτα πίτα σέρνει.

• Των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν.

• Ας πηδάμε κι ας γελάμε για να λεν πως δεν πεινάμε.