ΧΡΥΣΑΦΙ ΑΠ`ΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ…

«Χρυσάφι από τα σκουπίδια – με ποιον τρόπο ορισμένα κράτη μέλη έχουν δώσει αξία στα απόβλητα» Αυτός είναι ο τίτλος ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπου σημειώνεται ότι τα κράτη μέλη με τις κορυφαίες επιδόσεις επιτυγχάνουν ποσοστά ανακύκλωσης μέχρι και 70%, οπότε πρακτικώς δεν θάβουν σκουπίδια, ενώ άλλα κράτη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, χρησιμοποιούν την υγειονομική ταφή για να διαθέτουν περισσότερο από τα τρία τέταρτα της ποσότητας των αποβλήτων τους.

Μια νέα έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που παρουσιάστηκε στις Βρυξέλλες, εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο ορισμένα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν μετατρέψει το πρόβλημα των αποβλήτων σε πηγή εσόδων.

Αυτό, αναφέρει η Επιτροπή, επιτυγχάνεται με συνδυασμό οικονομικών μέσων. Ένα μίγμα φόρων και απαγορεύσεων της ταφής και αποτέφρωσης των αποβλήτων, μηχανισμών απόδοσης ευθύνης στον παραγωγό και πληρωμής για όσα πετάς αποδεικνύεται ότι αποτελούν τα πλέον αποτελεσματικά μέσα για να στραφούν οι ροές αποβλήτων σε πλέον αειφόρες διαδρομές.

Προκειμένου η ΕΕ να επιτύχει τους στόχους για μηδενική ταφή, μεγιστοποίηση της ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης και περιορισμό της ενεργειακής ανάκτησης στα μη ανακυκλώσιμα απόβλητα, τα οικονομικά μέσα αυτά χρειάζεται να χρησιμοποιηθούν ευρύτερα και σε όλα τα κράτη μέλη.

Η εμπειρία στα κράτη μέλη δείχνει ότι ένας συνδυασμός από τα ακόλουθα μέσα αποτελεί τον καλύτερο τρόπο βελτίωσης της διαχείρισης των αποβλήτων:

Φόροι και/ή απαγορεύσεις της ταφής και αποτέφρωσης αποβλήτων – τα αποτελέσματα της μελέτης είναι κατηγορηματικά: τα ποσοστά ταφής και αποτέφρωσης έχουν μειωθεί στις χώρες όπου απαγορεύσεις ή φόροι έχουν αυξήσει τις δαπάνες για την ταφή και αποτέφρωση αποβλήτων.

Οι μηχανισμοί «πληρωμής για όσα πετάς» έχουν αποδειχθεί πολύ αποδοτικοί στην πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων και στην ενθάρρυνση των πολιτών να συμμετέχουν στη διαλογή κατά τη συλλογή αποβλήτων.

Οι μηχανισμοί απόδοσης ευθύνης στον παραγωγό έχουν επιτρέψει σε διάφορα κράτη μέλη να συγκεντρώσουν και αναδιανείμουν τα χρήματα που είναι αναγκαία για τη βελτίωση της συλλογής και ανακύκλωσης κατόπιν διαλογής. Η απόδοση όμως συγκριτικά με το κόστος και η διαφάνεια ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό μεταξύ κρατών μελών και μεταξύ ροών αποβλήτων, ώστε οι ανωτέρω μηχανισμοί χρειάζονται προσεκτικό σχεδιασμό και παρακολούθηση.

Η μίμηση εφαρμογής των μέσων αυτών σε όλα τα κράτη μέλη θα είναι αναγκαία ώστε η ΕΕ να επιτύχει τους στόχους που τάσσονται στην ενωσιακή νομοθεσία περί αποβλήτων και τους στόχους της Ένωσης για τον βαθμό απόδοσης στη χρήση πόρων. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, η δυνατότητα μετατροπής της χρήσης των μέσων αυτών σε νομικώς δεσμευτική σε ορισμένες περιπτώσεις θα εκτιμηθεί στην ανασκόπηση των ενωσιακών στόχων για τα απόβλητα το 2014.

Σημαντικές διαφορές μεταξύ κρατών μελών

Στη διαχείριση των αποβλήτων παρατηρούνται σημαντικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών.

Σύμφωνα με την έκθεση που δημοσιεύθηκε από την Eurostat στις 27 Μαρτίου 2012 τα έξι πλέον προηγμένα κράτη μέλη – το Βέλγιο, η Δανία, η Γερμανία, η Αυστρία, η Σουηδία και οι Κάτω Χώρες – θάβουν ποσοστό μικρότερο από 3% των αστικών τους απορριμμάτων. Στο άλλο άκρο, 9 κράτη μέλη εξακολουθούν να χρησιμοποιούν την υγειονομική ταφή για ποσοστό περισσότερο από 75% των αστικών τους απορριμμάτων.

Πρόσφατα στατιστικά στοιχεία που δημοσιεύθηκαν από την Eurostat δείχνουν ότι σε ορισμένα νέα κράτη μέλη συντελείται συνεχής πρόοδος, τα δε ποσοστά ανακύκλωσης αυξάνουν με ταχείς ρυθμούς.

Η παραγωγή αστικών απορριμμάτων έχει επίσης μειωθεί σε διάφορα κράτη μέλη, ίσως εξαιτίας της οικονομικής ύφεσης.

Τα απόβλητα αποτελούν ορθή επιχειρηματική δραστηριότητα

Στο μεταξύ, η Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να εφαρμόζουν αποτελεσματικότερα την ισχύουσα νομοθεσία για τα απόβλητα. Οι κλάδοι διαχείρισης και ανακύκλωσης των αποβλήτων στην ΕΕ παρουσίασαν κύκλο εργασιών ύψους 145 δις € το 2008, αντιπροσωπεύοντας περί τα 2 εκατ. θέσεις εργασίας. Η πλήρης συμμόρφωση με την ενωσιακή πολιτική αποβλήτων θα μπορούσε να δημιουργήσει συμπληρωματικώς επιπλέον 400.000 θέσεις εργασίας μέσα στην ΕΕ ετήσιο κύκλο εργασιών 42 δισ και εξοικονόμηση 72 δισ ευρώ ετησίως,

Η βελτιωμένη διαχείριση των αποβλήτων θα συνέβαλε στην επίτευξη διαφόρων αντικειμενικών σκοπών και στόχων της στρατηγικής Ευρώπη 2020 για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.

Δηλώσεις Janez Potočnik

Ο αρμόδιος για το περιβάλλον Επίτροπος Janez Potočnik σε σχετικές δηλώσεις του επισημαίνει, πως τα απόβλητα έχουν τόσο υψηλή αξία ώστε δεν επιτρέπεται να πετιούνται αλόγιστα, και με τη σωστή διαχείριση μπορεί κανείς να επαναφέρει την αξία αυτή στην οικονομία. Έξι κράτη μέλη, προσθέτει, συνδυάζουν τώρα πρακτικώς μηδενική ταφή και υψηλά ποσοστά ανακύκλωσης. Όχι μόνο εκμεταλλεύονται την αξία των αποβλήτων, αλλά επίσης έχουν δημιουργήσει στο πλαίσιο αυτό ανθούσες βιομηχανίες και πλήθος θέσεων εργασίας.